Son dönemlerde yaşanan fiyat artışlardan dolayı veya pandemi yüzünden bazı mükelleflerin ofislerini evlerine taşıdıkları görülmektedir. Ya da
ofise gereksinim duymadıkları faaliyetlerini evlerinden icra etmek istemeleri durumu da söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda home
ofis olarak kullandıkları veya kiraladıkları yerlere ait giderler ne şekilde dikkate alınmalı? Bu giderlere ait katma değer vergileri (KDV) indirim
konusu yapılabilir mi? Çalışmamız hem ticari kazanç yönünden hem de serbest meslek kazancı yönünden dikkate alınmıştır.
A-Ticari Kazancın Tespitinde İndirilecek Giderler
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6’ncı maddesinde; “Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticarî kazanç hakkındaki
hükümleri uygulanır.” ifadesi yer almaktadır. Bu bağlamda kurum kazancının tespiti için Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerinin yanında Gelir
Vergisi Kanunu hükümlerinin de dikkate alınması gerekmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 40’ıncı maddesinde safi kazancın tespitinde indirilecek giderler sayılmış olup bunlar;
1.Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler;
2.Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı;
3.İşle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar;
4.İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur olmak şartıyla);
5.Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri;
6.İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar;
7.Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar.
8.İşverenlerce, Sendikalar Kanunu hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar.
9.İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları.
10.Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli.
11.Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen işbaşı eğitim programlarından faydalananlara, programı yürüten işverenlerce fiilen ödenen tutarlar.
B-Serbest Meslek Kazancının Tespitinde Mesleki Giderler
Aynı kanunun (GVK) 68’inci maddesinde ise Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:
1.Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar,
ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine
amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.)
2.Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı.
3.Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).
4.Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar.
5.Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.
6.Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.
7.Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.
8.Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.
9.Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.
10.Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.
Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.
C-Ticari Kazanç ile Serbest Meslek Kazancında Katma Değer Vergisi (KDV)
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;
1/1’inci maddesinde ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,
29/1’inci maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi indirebilecekleri,
30/d maddesinde ise gelir ve kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma
değer vergisi mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği hükümleri yer almaktadır.
D-Ticari Kazanç ile İlgili Örnek İdare Görüşü;
ticari faaliyetinizden dolayı kullanmakta olduğunuz işyerinizin aynı zamanda home ofis olarak kullanıldığı, konuta ait doğalgaz, elektrik ve su
faturaları gibi genel gider mahiyetindeki ödemelerin gider olarak indirilmesi ve katma değer vergisinin (KDV) indirim konusu yapılması veya işyeri
ile ilgili bölüme isabet eden kısmının gider yazılması hakkında Başkanlığımız görüşleri.
Ticari kazancın tespitinde tahakkuk esası geçerli olup, bir giderin safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için mahiyet ve tutar
itibariyle kesinleşmiş olması, kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında bir illiyet bağının bulunması, kazancın elde edilmesine yönelik olması,
bu giderlerin tevsik edici belgelere dayanması ve yasal kayıtlarda izlenmesi, karşılığında gayri maddi bir kıymet iktisap edilmemiş olması ve
maliyete dâhil edilecek giderlerden olmaması gerekir.
Yapılan genel giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için, söz konusu giderlerle kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında doğrudan ve açık bir
illiyet bağının bulunması gerekmekte olup, bu mahiyette olmayan giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi mümkün
değildir.
Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3’üncü maddesinde vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek
mahiyetinin esas olduğu, bu olaya ilişin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği, 156’ncı maddesinde
işyeri: “Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette işyeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane,
eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur
büfeleri gibi ticari, sınai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerdir.” şeklinde açıklanmıştır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; home ofis olarak kullandığınız konuta ait doğalgaz, elektrik ve su tüketimine ilişkin
bedellerin ticari faaliyetinizin elde edilmesi ve idame ettirilmesine isabet eden kısmının, faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili
olarak kullanıldığının tevsiki (kesin delillerle ispatı) ve bu giderlerle ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında illiyet bağı bulunması
şartıyla, Gelir Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında kurum kazancınızın tespitinde gider olarak
dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.
Buna göre, home ofis olarak kullandığınız konuta ait doğalgaz, elektrik ve su gibi genel giderlerin Şirketiniz faaliyetine ilişkin olan ve kurum
kazancının tespitinde indirimi kabul edilen kısmına ait KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.” (96620903-125-E.64921)
E-Serbest meslek kazancı ile ilgili örnek idare görüşü;
“Serbest meslek faaliyetinizden dolayı home ofis olarak kullandığınız konuta ait elektrik, su, doğalgaz gibi harcamaların ne kadarının gider
yazılabileceği, katma değer vergisi (KDV) tutarlarının indirim konusu yapılıp yapılamayacağı ve bazı faturaların ev sahibi adına düzenlenmiş
olması halinde gider/indirim olarak kabul edilip edilemeyeceği hususları…
… Kanunun 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan genel giderlerin, serbest meslek kazancının tespitinde gider
olarak indirilebilmesi için kazancın elde edilmesi ve idamesi ile açık ve doğrudan bir bağının bulunması, yapılan işin mahiyetine uygun olması ve iş
hacmi ile mütenasip olması gerekmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3’üncü maddesinin b bendinde “Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek
mahiyeti esastır.” hükmüne yer verilmiş, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille
ispatlanabileceği belirtilmiştir.
Buna göre, serbest meslek faaliyetinizden dolayı home ofis olarak kullanılan konuta ait ve adınıza düzenlenen doğalgaz, elektrik ve su faturaları
gibi genel gider mahiyetindeki ödemelerin, faaliyette bulunduğunuz işyerine ait olması ve işle ilgili olarak kullanılıyor olması halinde serbest
meslek kazancının tespitinde yarısının gider olarak indirilmesi mümkün bulunmaktadır. Ayrıca ev sahibi adına düzenlenen faturaların ise
faaliyette bulunduğunuz işyerine ait ve işle ilgili olarak kullanılıyor olması ile birlikte tarafınızca ödendiğinin tevsiki (kesin delillerle ispatı) halinde
serbest meslek kazancının tespitinde yarısının gider olarak indirilmesi mümkündür.
… serbest meslek faaliyetinizden dolayı home ofis olarak kullanılan konuta ait ve adınıza düzenlenen doğalgaz, elektrik ve su faturaları gibi
genel gider mahiyetindeki ödemelerin, faaliyette bulunduğunuz işyerine ait olması ve işle ilgili olarak kullanılıyor olması halinde Gelir Vergisi
Kanunu’na göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilen kısmına ait KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
Ayrıca ev sahibi adına düzenlenen faturaların ise faaliyette bulunduğunuz işyerine ait ve işle ilgili olarak kullanılıyor olması ile birlikte tarafınızca ödendiğinin tevsiki (kesin delillerle ispatı) halinde Gelir Vergisi Kanunu’na göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilen kısmına ait KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.” (B.07.1.GİB.4.34.17.01-130-236571)
